@Rene74 : Lees net op nu.nl dat het treinverkeer in Duitsland vanaf a.s. woensdag 5 dagen platligt.
https://www.nu.nl/economie/6298738/vanaf-woensdag-zes-dagen-geen-ice-treinen-naar-duitsland-vanwege-staking.html
Ook de trein naar Berlijn rijdt niet. Ik hoop maar dat jij niet a.s. begin volgende week vertrekt.
Dit soort acties helpt het internationale treinreizen natuurlijk ook niet.
Ik ben inderdaad de pineut. Ik kan er niet naartoe, terug (als het goed is) wel. Dat wordt dus vliegen want ik ga mijn vakantie niet laten verpesten.
Internationaal treinreizen wordt almaar onbetrouwbaarder.
Ook met reizen naar Londen en Parijs is er vaak wel iets, maar oké dat is op zich goed te doen. Het wordt pas problematisch als je wat verder weg wil of een wat minder populaire bestemming hebt met meerdere overstappen.
Zo ging ik vorig jaar een keer naar Salzburg met de trein. Op de planner was het ideaal, maar allerlei vertragingen, een omleiding, extra overstappen en een Baustelle gooiden roet in het eten. Ik kwam uiteindelijk na middernacht pas aan, na een reis van 14 uur. Lekker reizen zo! Duitsland wordt een steeds grotere ramp qua spoor en als het goed begrepen heb kan dat nog wel 40 jaar duren. Voordat dat “DeutschlandTakt” goed loopt is het 2070 las ik. Het duurt minstens zoveel tijd om dat hele spoornet uit de mottenballen te trekken en te moderniseren. Wat is daar bezuinigd de afgelopen decennia. Het moest efficienter en rendabeler worden, een hoop personeel eruit, nou je ziet wat het opgeleverd heeft. Maar Deutsche Bahn zit wel overal ter wereld in zaken die helemaal niets met treintje rijden te maken hebben.
Frankrijk: naar Grenoble geweest twee of drie jaar geleden. Treinuitval en een defect, de treinen buiten de grootste Franse steden rijden minimaal (1x per 2 uur of 4 à 5x per dag is heel gewoon) - hierdoor heel lang wachten bij missen van overstappen. Ja, als je alléén naar Parijs of Lyon gaat is het allemaal perfect te doen, maar niet iedereen wil altijd maar weer Parijs.
Engeland twee jaar geleden: met de Eurostar naar Londen, flink vertraagd. Overstap op trein naar Oxenholme gemist, hierdoor weer de overstap gemist naar Windermere (Lake District). Uiteindelijk wel over gekomen maar vraag niet hoe. Je kan wat dat betreft beter naar Leeds vliegen en dan nog een stukje met de trein… zeg ik als treinliefhebber….
Trein naar Berlijn: verschillende keren gedaan, ging 20 jaar geleden altijd goed, maar de laatste jaren is er altijd wat. Met als dieptepunt twee of drie jaar geleden toen ik met de laatste IC van Hengelo naar Berlijn (met veel vertraging, “Langsamfahrstellen” en omleiding door een Baustelle) tegen 23.00 uur 's avonds in Hannover strandde en de trein daar opgeheven werd. Niemand wist iets en personeel liet het afweten. Ik heb toen midden in de nacht daar een hotel moeten boeken en kon de volgende ochtend verder naar Berlijn.
Je kan het afdoen als een incident, maar ik maak iets teveel “incidenten” mee. Vrienden kijken me weleens raar aan als ik zeg dat met de trein naar Oostenrijk ga (en daar dan ook nog met de bus en trein ter plaatse). “Waar begin je aan?” Zij stappen 's ochtends vroeg in de auto en rijden in één ruk door tot vlak voor hun appartement. Geen probleem, op hier en daar een beetje file of zo na.
Ik reis al sinds mijn studententijd overal met de trein naartoe en kan er een boek over schrijven. Veel mooie ervaringen, maar de laatste jaren vaak ook steeds grotere problemen, obstakels en vooral ergernis en frustratie. Jammer ! Het kan allemaal zo mooi zijn! Maar dan moet het wel soepel werken.
Jouw huis gaat niet onder water. Nederland zorgt goed voor de verdediging tegen water. Dus dit gaat nooit gebeuren. Als het water stijgt, stijgen de dijken ook.
De mensen die daarvoor zorgen maken zich al enkele decennia serieus zorgen over de mogelijkheden daarvoor. Je maakt een dijk niet zo even onbeperkt hoger. Door de toenemende druk moet een dijk dan om te beginnen bijvoorbeeld ook breder worden, dus dan woon ik straks niet meer aan maar in een dijk…
Er zijn genoeg andere aanpassingen. De meeste mensen beseffen het niet eens. Maar er wordt enorm veel gedaan. Er worden nieuwe waterstof/elektrische vliegtuigen ontworpen, en nog veel meer. Maar mensen zijn ongeduldig. Ze willen alles meteen. Geef 10 jaar. En Stop eens met zeuren.
Dat hoor ik intussen al een paar decennia en dat leidt tot nu toe tot verrassend weinig afname in uitstoot. Maar als het echt zo snel gaat, levert dat natuurlijk ook aan twee kanten voordelen op: dan hoeven we misschien maar tien jaar minder te vliegen en kunnen we daarna vrolijk weer allemaal gezellig drie keer per jaar op vakantie naar de andere kant van de wereld voor een habbekrats.
@Rene74 : je kan natuurlijk nog hopen dat het in de komende dagen wordt opgelost. Ik neem aan dat DB wederom naar de rechtbank zal gaan om de staking te voorkomen. Zou mij niet verbazen als dat nu wel lukt. De economische gevolgen bij een staking van 6 dagen zijn wel heel erg groot.
Last minute vliegtickets zijn helaas meestal ook peperduur. Even voor de duidelijkheid, ik vind je reactie leuk. De situatie waarin je nu zit vind ik allesbehalve leuk.
Waarom gaan al die mensen dan met het vliegtuig? Zijn die allemaal knettergek of zo?
Ja, eigenlijk wel.
Of meer diplomatisch geformuleerd: ze zijn niet voldoende geïnformeerd naar de mogelijkheden. Treintickets boeken werkt nou eenmaal anders dan vliegtickets. De voorwaarden zijn verschillend, de stations zijn verschillend, en een doorgewinterd vliegreiziger weet misschien niet hoe zich het best voor te bereiden. Dan gaat er bij de eerste signalen van onheil al meteen zwaar geklaagd worden.
Internationaal treinreizen zal in praktijk nooit het vliegverkeer kunnen gaan overnemen. Daarvoor is (zoals hierboven ook al aangegeven) de capaciteit van het spoor veel te klein. Dat zal alleen kunnen als op grote schaal en internationaal heel veel nieuwe infrastructuur wordt aangelegd, en dat gaat met alle nationale belangen nooit gebeuren.
Je kunt vliegen wel veel duurder maken, waardoor de vraag naar vliegreizen afneemt. Dat zal een grote milieuwinst kunnen opleveren (men gaat gewoon veel minder vaak op reis dan). Alternatief op middellange Europese trajecten zou dan bv een uitgebreid netwerk van goedkope (luxe) pendelbussen kunnen zijn, die in 1x zonder tussenstop van A naar B rijden. Dat zal niet veel trager zijn dan veel treinreizen nu en als vliegen veel duurder wordt kan dat een rendabel alternatief worden.
Jouw huis gaat niet onder water. Nederland zorgt goed voor de verdediging tegen water. Dus dit gaat nooit gebeuren. Als het water stijgt, stijgen de dijken ook.
De mensen die daarvoor zorgen maken zich al enkele decennia serieus zorgen over de mogelijkheden daarvoor. Je maakt een dijk niet zo even onbeperkt hoger. Door de toenemende druk moet een dijk dan om te beginnen bijvoorbeeld ook breder worden, dus dan woon ik straks niet meer aan maar in een dijk…
En zo toont onze oude vriend, de preventieparadox, zich in dit topic. Want waarom al die ophef als er toch geen ramp is gebeurd? De mensheid is niet ten onder gegaan aan de COVID, of aan de Y2K-bug, of aan atoomwapens. Dit bekent niet dat er geen keiharde maatregelen zijn getroffen om het ergste te voorkomen. Maar dat wordt door velen al snel vergeten.
Internationaal treinreizen lijdt op dit moment sterk onder het geklungel van de DB, dat is een feit, maar de vele anecdotes en columns in het publieke debat helpen ook niet. Voor ieder artikel over 8+ uur vertraging met de nachttrein, of gemiste overstappen in Duitsland, of stakingen in Frankrijk lees ik juist dat iemand zich niet voldoende heeft voorbereid. Bijvoorbeeld door in de waan te verkeren dat een overstap van 12 minuten op een DB-station voldoende moet zijn (dat is het uiteraard nooit!), of onwetendheid over de passagiersrechten die vanuit de EU zijn opgelegd. Ondertussen rijden de vele honderden internationale treinen per dag overwegend tot hun bestemming, en meestal goed op tijd. Maar die 9 treinen die goed reden onthouden we niet; de 10e die uitviel onthouden we wel.
Persoonlijke anecdote: ik reis ~15 keer per jaar retour Amsterdam - Berlijn, waarbij ik ca. 10 reizen ook nog door ga richting Praag / Wenen of diverse steden in Polen. In een enkel geval binnen Duitsland verder. Het aantal reizen dat voor mij verkeerd is uitgepakt, sinds 2021, is één: een Hongaarse EuroCity tussen Praag en Berlijn die afgelopen zomer door een technisch defect onderweg uitviel. 2,5 vertraging op het moment dat de vervangende trein kwam voorrijden. Circa 100 minuten vertraging bij aankomst in Berlijn. op deze uitzondering na is iedere treinrit afgelopen met een goed resultaat, en een vertraging van 20 minuten of minder bij aankomst. Het is daarmee op meerdere tienduizenden kilometers reis altijd goed gegaan, en op 1 reis van 300 kilometer een enkele keer fout.
Een trainingsfilm van de Nederlandse Spoorwegen, ca. 1989-1990:
https://youtu.be/So08IjELBgc?si=BL4v-bi8dtk5yWl5&t=78
“Van iedere honderd treinen komen er vijf meer dan 4 minuten te laat aan op het eindpunt. Dan kun je zeggen, er komen er 95 op tijd! (Althans, binnen die marge van een paar minuten die men nog op tijd vinden.) Dat is goed nieuws! Maar het vervelende is, dat vindt de reiziger niet: die vertelt thuis, “het was weer druk in de trein, ik moest zelfs staan en miste de aansluiting!” n...] Het menselijk brein vergeet het normale, en onthoudt de afwijking. 5 procent te laat is nieuws; 95 procent op tijd niet.”
De feiten liegen er dus niet om. Zelfs niet bij Deutsche Bahn waar nog altijd, ondanks alle ellende, de meerderheid van de treinen op tijd rijdt.
Internationaal treinreizen zal in praktijk nooit het vliegverkeer kunnen gaan overnemen. Daarvoor is (zoals hierboven ook al aangegeven) de capaciteit van het spoor veel te klein. Dat zal alleen kunnen als op grote schaal en internationaal heel veel nieuwe infrastructuur wordt aangelegd, en dat gaat met alle nationale belangen nooit gebeuren.
Je kunt vliegen wel veel duurder maken, waardoor de vraag naar vliegreizen afneemt. Dat zal een grote milieuwinst kunnen opleveren (men gaat gewoon veel minder vaak op reis dan). Alternatief op middellange Europese trajecten zou dan bv een uitgebreid netwerk van goedkope (luxe) pendelbussen kunnen zijn, die in 1x zonder tussenstop van A naar B rijden. Dat zal niet veel trager zijn dan veel treinreizen nu en als vliegen veel duurder wordt kan dat een rendabel alternatief worden.
Nee. Mensen gaan gewoon veel meer geld verspillen aan vliegen. En minder aan andere dingen, zoals bijvoorbeeld trein abonnementen. Alles is duurder, en waar kiest iedereen voor? Uitjes en reizen. En minder van alles anders.
Waarom gaan al die mensen dan met het vliegtuig? Zijn die allemaal knettergek of zo?
Ja, eigenlijk wel.
Of meer diplomatisch geformuleerd: ze zijn niet voldoende geïnformeerd naar de mogelijkheden. Treintickets boeken werkt nou eenmaal anders dan vliegtickets. De voorwaarden zijn verschillend, de stations zijn verschillend, en een doorgewinterd vliegreiziger weet misschien niet hoe zich het best voor te bereiden. Dan gaat er bij de eerste signalen van onheil al meteen zwaar geklaagd worden.
Nee. Ze zijn niet gek. Misschien moet je het van de andere kant bekijken.
Jouw huis gaat niet onder water. Nederland zorgt goed voor de verdediging tegen water. Dus dit gaat nooit gebeuren. Als het water stijgt, stijgen de dijken ook.
De mensen die daarvoor zorgen maken zich al enkele decennia serieus zorgen over de mogelijkheden daarvoor. Je maakt een dijk niet zo even onbeperkt hoger. Door de toenemende druk moet een dijk dan om te beginnen bijvoorbeeld ook breder worden, dus dan woon ik straks niet meer aan maar in een dijk…
Er zijn genoeg andere aanpassingen. De meeste mensen beseffen het niet eens. Maar er wordt enorm veel gedaan. Er worden nieuwe waterstof/elektrische vliegtuigen ontworpen, en nog veel meer. Maar mensen zijn ongeduldig. Ze willen alles meteen. Geef 10 jaar. En Stop eens met zeuren.
Dat hoor ik intussen al een paar decennia en dat leidt tot nu toe tot verrassend weinig afname in uitstoot. Maar als het echt zo snel gaat, levert dat natuurlijk ook aan twee kanten voordelen op: dan hoeven we misschien maar tien jaar minder te vliegen en kunnen we daarna vrolijk weer allemaal gezellig drie keer per jaar op vakantie naar de andere kant van de wereld voor een habbekrats.
Typische reactie van een klimaatactivist… Er wordt al veel gedaan. Dat weet iedereen. Er zijn sinds kort enorm veel bedrijven (ook in Nederland) die vliegtuigen op elektriciteit/waterstof maken. In 2035 zie je ze al vliegen, misschien 5 jaar eerder. Minder vliegen is geen oplossing. Dat gaat niemand doen. Alles is goed zo. Eerst de economie verbeteren, het vliegverkeer naar pre-corona brengen en dan pas verduurzamen. En wie zegt dat de dijken naar binnen worden vergroot? En niet naar de waterkant?
Jouw huis gaat niet onder water. Nederland zorgt goed voor de verdediging tegen water. Dus dit gaat nooit gebeuren. Als het water stijgt, stijgen de dijken ook.
De mensen die daarvoor zorgen maken zich al enkele decennia serieus zorgen over de mogelijkheden daarvoor. Je maakt een dijk niet zo even onbeperkt hoger. Door de toenemende druk moet een dijk dan om te beginnen bijvoorbeeld ook breder worden, dus dan woon ik straks niet meer aan maar in een dijk…
En zo toont onze oude vriend, de preventieparadox, zich in dit topic. Want waarom al die ophef als er toch geen ramp is gebeurd? De mensheid is niet ten onder gegaan aan de COVID, of aan de Y2K-bug, of aan atoomwapens. Dit bekent niet dat er geen keiharde maatregelen zijn getroffen om het ergste te voorkomen. Maar dat wordt door velen al snel vergeten.
Internationaal treinreizen lijdt op dit moment sterk onder het geklungel van de DB, dat is een feit, maar de vele anecdotes en columns in het publieke debat helpen ook niet. Voor ieder artikel over 8+ uur vertraging met de nachttrein, of gemiste overstappen in Duitsland, of stakingen in Frankrijk lees ik juist dat iemand zich niet voldoende heeft voorbereid. Bijvoorbeeld door in de waan te verkeren dat een overstap van 12 minuten op een DB-station voldoende moet zijn (dat is het uiteraard nooit!), of onwetendheid over de passagiersrechten die vanuit de EU zijn opgelegd. Ondertussen rijden de vele honderden internationale treinen per dag overwegend tot hun bestemming, en meestal goed op tijd. Maar die 9 treinen die goed reden onthouden we niet; de 10e die uitviel onthouden we wel.
Persoonlijke anecdote: ik reis ~15 keer per jaar retour Amsterdam - Berlijn, waarbij ik ca. 10 reizen ook nog door ga richting Praag / Wenen of diverse steden in Polen. In een enkel geval binnen Duitsland verder. Het aantal reizen dat voor mij verkeerd is uitgepakt, sinds 2021, is één: een Hongaarse EuroCity tussen Praag en Berlijn die afgelopen zomer door een technisch defect onderweg uitviel. 2,5 vertraging op het moment dat de vervangende trein kwam voorrijden. Circa 100 minuten vertraging bij aankomst in Berlijn. op deze uitzondering na is iedere treinrit afgelopen met een goed resultaat, en een vertraging van 20 minuten of minder bij aankomst. Het is daarmee op meerdere tienduizenden kilometers reis altijd goed gegaan, en op 1 reis van 300 kilometer een enkele keer fout.
Nou, dan had u geluk. 3/3 keer met de trein naar Duitsland enorme vertragingen. Een keertje naar Hamburg, was er een enorme vertraging. Niet eens door de slechte spoorwegen, maar omdat de machinist zich niet lekker voelde en naar het ziekenhuis moest. Ook een keer naar Hannover. Maar toen bleek dat de trein er niet eens was. Gelukkig wel een vervangende rijtuigen. Ook een keertje naar Frankfurt, met 30 minuten extra aangekomen. Met het vliegtuig, waar ik veel vaker mee reis, veel minder. Enige nadeel: deals er vertragingen zijn, zijn die heel erg groot, helaas.
Typische reactie van een klimaatactivist…
Ik kan je melden dat ik geen activist ben. Je zult mij niet in een demonstratie vinden.
Nou, dan had u geluk. 3/3 keer met de trein naar Duitsland enorme vertragingen. Een keertje naar Hamburg, was er een enorme vertraging. Niet eens door de slechte spoorwegen, maar omdat de machinist zich niet lekker voelde en naar het ziekenhuis moest. Ook een keer naar Hannover. Maar toen bleek dat de trein er niet eens was. Gelukkig wel een vervangende rijtuigen. Ook een keertje naar Frankfurt, met 30 minuten extra aangekomen. Met het vliegtuig, waar ik veel vaker mee reis, veel minder. Enige nadeel: deals er vertragingen zijn, zijn die heel erg groot, helaas.
Had ik 15 keer geluk of had u 3 keer pech?
En is 30 minuten vertraging op een rit van 3-4 uur richting Frankfurt werkelijk een enorme vertraging? Te laat is het zeker. Maar evengoed alledaagse praktijk in de luchtvaart.
“Van iedere honderd treinen komen er vijf meer dan 4 minuten te laat aan op het eindpunt. Dan kun je zeggen, er komen er 95 op tijd! (Althans, binnen die marge van een paar minuten die men nog op tijd vinden.) Dat is goed nieuws! Maar het vervelende is, dat vindt de reiziger niet: die vertelt thuis, “het was weer druk in de trein, ik moest zelfs staan en miste de aansluiting!” g...] Het menselijk brein vergeet het normale, en onthoudt de afwijking. 5 procent te laat is nieuws; 95 procent op tijd niet.”
De feiten liegen er dus niet om. Zelfs niet bij Deutsche Bahn waar nog altijd, ondanks alle ellende, de meerderheid van de treinen op tijd rijdt.
Bovenstaande gaat om alle treinen gezamenlijk, maar je moet het in Duitsland splitsen tussen regionaal en lange-afstandsverkeer. Een enorm verschil. Slechts 52% van het Fernverkehr bij DB was in november 2023 op tijd (binnen de marge - heb het even nagezocht). Geweldig resultaat. Als je Duitsland als doorgangsland gebruikt heb je al snel te maken met het Fernverkehr. Als je daarin ook moet overstappen onderweg wordt het erg spannend.
Het Duitse regioverkeer is wel punctueler, hoewel ook dat het niet haalt bij veel andere landen.
Een trein die (behoorlijk) te laat is vind ik niet zo erg. Als je van Amsterdam naar Berlijn gaat en de IC komt 45 minuten later aan, nou ja, oké. Geen ramp. Bij een overstap die je mist wordt het wel vervelend Zeker als je een gereserveerde plaats hebt in de volgende trein. Of als die trein maar 1x per uur of nog minder gaat. Of als de eindbestemming niet meer bereikt kan worden daardoor. Of als je door dit soort vertraging een busaansluiting naar je vakantieplaats mist op je eindstation. Minstens de helft van de treinvakantiereizen die ik maakte was er wel zoiets. Hoe meer verschillende schakels in de reis, hoe risicovoller.
“Dieser Zug endet in Messe/Deutz. Wir fahren leider nicht mehr weiter nach Köln und Düsseldorf Hbf. Bitte beachten Sie die Lautsprecheransagen am Bahnsteig. Wir bitten um Entschuldigung” hoorde ik vorige maand toen ik onderweg in Duitsland was. Ik moest nog tot Düsseldorf om daar over te stappen naar Venlo. Uiteindelijk via een omweg in Düsseldorf gekomen en uiteindelijk 2 uur later dan gepland de Nederlandse grens gepasseerd bij Venlo. Toen nog hard rennen trap af trap op om de IC naar Eindhoven te halen (Duitse trein was iets te laat, waarom weet ik niet want hij bleef ergens op een traject tussen stations 2 of 3 minuten stilstaan, zonder enige uitleg). Gelukkig nog net op de tijd de IC naar Eindhoven ingesprongen, de conducteur stond bij de deur te schreeuwen om vooral op te schieten want wachten was hij niet van plan.
In Zwitserland, waar ik al een tiental jaren gemiddeld 2x per jaar kom (trein/wandelvakantie), heb ik dit allemaal totaal niet. Veel georganiseerder en robuuster, betrouwbaarder. Ja, weleens wat vertraging gehad, maar geen grote problemen. Allemaal klein bier. Investeren en onderhoud betaalt zich daar uit.
Wat beter is: vliegtuig of trein op korte afstanden zal nog lang een discussie blijven. Maar niet lang meer. Want de mensen in de trein kiezen voor het klimaat (of omdat ze eens iets anders willen, zoals ik). Binnenkort komen er kleine elektrische/waterstof vliegtuigen en dan gaat de trein helaas verliezen. Ik zeg ook niet dat ik tegen de trein ben. Ik hou van treinen en van vliegtuigen. Ik stem ook in voor een paar nieuwe hogesnelheidslijnen en snelle verbindingen. Maar dat moet niet ten koste gaan van vliegen. Of het moet worden ingeruild op een andere bestemming. Want vliegen blijft belangrijk, zeker als bedrijven als Fokker NG en nog vel andere hun (elektrische) vliegtuigen op de markt brengen. En zelfs dan zal ik nog met de trein blijven reizen. Want ik vind dat een mooie ervaring. Ik ben voor treinen, en voor vliegtuigen!
“Van iedere honderd treinen komen er vijf meer dan 4 minuten te laat aan op het eindpunt. Dan kun je zeggen, er komen er 95 op tijd! (Althans, binnen die marge van een paar minuten die men nog op tijd vinden.) Dat is goed nieuws! Maar het vervelende is, dat vindt de reiziger niet: die vertelt thuis, “het was weer druk in de trein, ik moest zelfs staan en miste de aansluiting!” g...] Het menselijk brein vergeet het normale, en onthoudt de afwijking. 5 procent te laat is nieuws; 95 procent op tijd niet.”
De feiten liegen er dus niet om. Zelfs niet bij Deutsche Bahn waar nog altijd, ondanks alle ellende, de meerderheid van de treinen op tijd rijdt.
Het Duitse regioverkeer is wel punctueler, hoewel ook dat het niet haalt bij veel andere landen.
Een trein die (behoorlijk) te laat is vind ik niet zo erg. Als je van Amsterdam naar Berlijn gaat en de IC komt 45 minuten later aan, nou ja, oké. Geen ramp. Bij een overstap die je mist wordt het wel vervelend Zeker als je een gereserveerde plaats hebt in de volgende trein. Of als die trein maar 1x per uur of nog minder gaat. Of als de eindbestemming niet meer bereikt kan worden daardoor. Of als je door dit soort vertraging een busaansluiting naar je vakantieplaats mist op je eindstation. Minstens de helft van de treinvakantiereizen die ik maakte was er wel zoiets. Hoe meer verschillende schakels in de reis, hoe risicovoller.
Dat Regionalverkehr is helaas de laatste tijd ook niet meer zo betrouwbaar door al die (plotseling) uitvallende treinen door ‘Personalmangel’ of andere oorzaken.
Bij lange treinreizen naar/door Duitsland houd ik er tegenwoordig rekening mee dat de kans om met grote vertraging te arriveren zeer groot is. Ik plan alleen nog reizen die volgens dienstregeling niet later dan vroeg in de middag arriveren om zo nog genoeg speling te hebben in geval van vertraging. En ik probeer ook het aantal (krappe) overstappen te beperken. Dan plan ik liever nog een extra overnachting onderweg en doe er een dag langer over, dan dat gestress of je wel of niet je overstap of eindbestemming nog kunt halen.